Ekspertem być

Jesteś najlepszą ekspertką od swoich marzeń. Trudno się nie zgodzić, prawda? A jeśli powiem, że jesteś również najlepszą ekspertką w zakresie inwestycji finansowych, prognoz politycznych oraz wyboru metody leczenia? Odpowiedź nie jest już taka oczywista.

A być powinna, ponieważ tak właśnie jest! Zbyt często oddajemy kontrolę w ręce tzw. specjalistów. Wierzymy w omnipotencję doradców biznesowych, ekspertów medialnych, lekarzy różnych specjalności. Niesłusznie.

Badania Terry’ego Odeana, profesora finansów na Uniwersytecie Berkley i jego współpracownika Brada Barbera pokazały, że losowe wybieranie akcji jest skuteczniejsze niż „profesjonalne” działania specjalistów od inwestycji (artykuł miał wiele mówiący tytuł: Minister zdrowia ostrzega: obrót akcjami stanowi zagrożenie dla twojego portfela). Statystycznie najaktywniejsi inwestorzy radzili sobie najgorzej; inwestorzy dokonujący mniejszej liczby transakcji osiągali najwyższe zwroty. Co ciekawe, mężczyźni znacznie częściej niż kobiety wcielają w życie bezsensowne pomysły, wskutek czego kobiety osiągają lepsze wyniki inwestycyjne od mężczyzn. 

Złudzenie posiadania umiejętności finansowych zostało potwierdzone badaniami prof. Daniela Kahnemana (w którego książce „Pułapki myślenia” znajdziecie szczegółowe informacje nt. opisanych badań; do tej fascynującej lektury zresztą jeszcze powrócę). Badania oparte były o dane dotyczące działalności doradców finansowych świadczących usługi dla zamożnych klientów, włącznie z premiami jakie dostawali za działalność doradczą. Jeśli umiejętności mają w tej branży znaczenie, powinna istnieć wysoka korelacja między miejscami doradcy w rankingu w każdym kolejnym roku (świetny, nagradzany premiami doradca powinien piąć się w rankingu z roku na rok i dostawać kolejne premie). Korelacja była bliska zeru. Doradcy równie dobrze mogli rzucać kością. 

Podobne ‘złudzenie eksperckości’ opisuje Philip Tetlock w książce „Polityczne oceny ekspertów: Czy są trafne i skąd możemy to wiedzieć?”. Tetlock przeprowadził wywiady z 284 ekspertami komentującymi wydarzenia polityczne i społeczne w mediach. Eksperci mieli oceniać prawdopodobieństwo wydarzeń społecznych, gospodarczych czy politycznych na trzech wymiarach: utrzymanie się obecnej sytuacji bądź dwie możliwości zmiany: wzmożenie się lub osłabienie zjawiska. Eksperci poradzili sobie gorzej niż (barwne porównanie Kahnemana) 'małpa rzucająca na oślep lotkami do tarczy'… 

Niestety podobnie jest z trafnością diagnoz lekarskich. Wynika to niestety w dużej mierze z naszej potrzeby posiadania 100% pewności: chcemy, żeby ktoś powiedział nam, że będziemy zdrowi i bogaci. Bez żadnych „ale”, bez wahania. Oddanie kontroli jest przyjemne. Efekty bywają bolesne. 

W coachingu to ty prowadzisz. Warto trzymać się tego także na co dzień.